Phillip Johnson

ႏွစ္ဆယ္ရာစု ဗိသုကာပညာရပ္အေၾကာင္းကို ေျပာမည္ဆိုလွ်င္ ဖီးလစ္ဂၽြန္ဆင္၏ အေၾကာင္းမပါလွ်င္ မျပည့္စံု ႏိုင္ေပ။

 ထူထဲေသာမ်က္မွန္ကိုင္း အနက္ေရာင္ၾကီးႏွင့္ သူ၏ပံုရိပ္မွာ အေမရိကန္ ဗိသုကာေလာက၏ ထင္ရွားေသာ အမွတ္အသားအျဖစ္ ဆယ္စုႏွစ္ အေတာ္ၾကာတည္ရွိခဲ့သည္။ သူ၏ သက္တမ္း တစ္ေလွ်ာက္တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတစ္၀န္း၌ ထင္ရွားေသာ အေဆာက္အအံုမ်ားစြာကို ဒီဇိုင္းထုတ္ခဲ့ၿပီး အင္တာေနရွင္နယ္စတိုင္လ္၊ ပို႕စ္ေမာ္ဒန္နစ္ဆင္ ႏွင့္ ဒီေကာ္စထရပ္တီဗီဆင္ စေသာ အယူအဆမ်ား အေမရိကန္ ဗိသုကာနယ္ပယ္၌ ျဖစ္ေပၚ လာေစရန္ အဓိကက်ေသာ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ခဲ့သူျဖစ္သည္။

 ဖီးလစ္ဂၽြန္ဆင္ ကို (၁၉၀၆) ခုႏွစ္တြင္ အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္၊ ကလစ္ လန္း ၌ ေမြးဖြားခဲ့သည္၊ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္၌ သမိုင္း နွင့္ အေတြး အေခၚ ဘာသာရပ္မ်ားကို ေလ့လာခဲ့ၿပီး သူ၏ ေက်ာင္းသားဘ၀ တစ္ေလွ်ာက္ ဥေရာပကို အၾကိမ္ၾကိမ္ ခရီးထြက္ခဲ့သည္၊ ထိုခရီးစဥ္မ်ားတြင္ ပါသီႏြန္ အပါအ၀င္ ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အအံုမ်ားစြာ ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ထိုမွတစ္ဆင့္ ဗိသုကာပညာရပ္ကို တျဖည္းျဖည္း စိတ္၀င္စားလာခဲ့သည္။

(၁၉၂၈) ခုႏွစ္တြင္ ဂၽြန္ဆင္သည္ ဂ်ာမန္ဗိသုကာပညာရွင္ မီးစ္ဗင္ဒါရိုးနွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ မီးစ္သည္ (၁၉၂၉) ဘာစီလိုနာျပပဲြအတြက္ ဂ်ာမန္ပါဗီလီယန္ ကို ဒီဇိုင္းထုတ္ေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ယင္းေတြ႕ဆံုမူသည္ ဂၽြန္ဆင္၏ ဘ၀ အတြက္ မ်ားစြာအေရးပါခဲ့ၿပီး သူ၏ဗိသုကာမ်က္စိကို ဖြင့္ေပးခဲ့သည္။ (၁၉၃၀)ခုႏွစ္တြင္ ဗိသုကာ သမိုင္း ဘာသာ ရပ္ျဖင့္ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွ ဘဲြ႕ရရွိခဲ့သည္။

ထိုေနာက္ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ရွိ ေခတ္သစ္အႏုပညာျပတိုက္ တြင္ ဗိသုကာ ဌာနကို ဖြင့္လွစ္ကာ ထိုဌာန၏ ပထမဦးဆံုး ဒါရိုက္တာအျဖစ္ လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။(၁၉၃၂) ခုႏွစ္၌ ဂၽြန္ဆင္သည္ သူ၏ မိတ္ေဆြႏွစ္ဦးႏွင့္အတူ “The International Style: Architecture since 1922” ဟူေသာအမည္ျဖင့္ ျပပဲြတစ္ခုကို ခင္းက်င္းျပသခဲ့သည္၊ ထုိျပပဲြတြင္ မီးစ္ဗင္ဒါရိုး၊ လီေကာ္ဗူးေဆး၊ ေ၀ၚတာဂရိုးပီးယတ္စ္ စေသာ ဥေရာပ ဗိသုကာ အေက်ာ္အေမာ္တို႕၏ လက္ရာမ်ားပါ၀င္ခဲ့ၿပီး အေမရိကန္လူထုကို ေမာ္ဒန္ဗိသုကာလက္ရာ ႏွင့္စတင္မိတ္ဆက္ေပးခဲ့သည္။ 

(၁၉၄၀) ခုႏွစ္တြင္ ဂၽြန္ဆင္သည္ ဟားဗတ္သို႕ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ျပန္သြားကာ မာဆယ္ဗရူး၀ါး၏ လက္ေအာက္တြင္ ဗိသုကာပညာရပ္ကို ဆည္းပူးခဲ့သည္၊ (၁၉၄၃) တြင္ ဗိသုကာဘဲြ႕ရရွိခဲ့ၿပီး မက္ဆာခ်ဴးဆက္ျပည္နယ္ ကိန္းဘရစ္ခ်္ၿမိဳ႕ တြင္ (၁၉၄၆) ခုနွစ္အထိ ဗိသုကာအျဖင့္ အသက္ေမြးခဲ့သည္။ ထုိေနာက္ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕သို႕ ျပန္လာၿပီး Moma တြင္ ဗိသုကာဒါရိုက္တာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။

ဂၽြန္ဆင္၏ ပထမဦးဆံုးႏွင့္ အေက်ာ္ၾကားဆံုးလက္ရာမွာ ေကာ္နယ္တီကပ္ျပည္နယ္၊ နယူးကင္နန္ရွိ သူ၏ကိုယ္ပိုင္အိမ္ မွန္အိမ္ (Glass House) ျဖစ္သည္၊ အိမ္၏ေလးဘက္ေလးရံကို မွန္ခ်ပ္မ်ားျဖင့္ ကာရံထားၿပီး အခင္းကို အုတ္နီခဲ ခင္းကာ ေျမျပင္မွ ဆယ္ေပခန္႕ ျမွင့္ထားသည္။ အတြင္းခန္းကို ဗိရိုပုေလးမ်ားျဖင့္ ပိုင္းျခားထားသည္၊ အုန္နံရံမ်ားျဖင့္ ကာရံထားေသာ ေရခ်ိဳးခန္းသည္ တစ္အိမ္လံုးတြင္ ၾကမ္းျပင္မွ မ်က္ႏွာက်က္အထိေရာက္သည့္ တစ္ခုတည္းေသာ အရာျဖစ္သည္။

မီးစ္ဗင္ဒါရိုး၏ ဖရန္႕ေ၀ါ့ေဟာက္စ္ကို အေျခခံထားသည့္ ထိုမွန္အိမ္ေလးသည္ ႏွစ္ဆယ္ရာစု ေမာ္ဒန္ဗိသုကာေလာက၏ အေက်ာ္ၾကားဆံုးလက္ရာမ်ားတြင္ တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္သည္၊ ဂၽြန္ဆင္၏ ထင္ရွားေသာ ေနာက္ထပ္လက္ရာတစ္ခုသည္ သံုးဆယ့္ ကိုးထပ္အျမင့္ရွိသည့္ ဆီးဂရန္ အေဆာက္အအံု ျဖစ္သည္၊ ထိုအေဆာက္အအံုကို မီးစ္ဗင္ဒါရိုးႏွင့္အတူတဲ့၍ ဒီဇိုင္းထုတ္ခဲ့သည္၊ အေဆာက္အအံု၏ အခ်ိဳးအစားက်နမူ၊ အသံုးျပဳသည့္ တည္ေဆာက္ေရးပစၥည္း၏ လွပ ခမ္းနားမူတို႕ေၾကာင့္ နယူးေယာက္ တိုင္းစ္ သတင္းစာမွာ ႏွစ္ဆယ္ရာစု၏ အေရးပါဆံုး အေဆာက္အအံုအျဖစ္ မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့သည္။

ထိုအေဆာက္အအံု ေဆာက္လုပ္ ၿပီးစီး သြား သည္ ႏွင့္အတူ ဂၽြန္ဆင္၏ ဗိသုကာပညာရွင္ဘ၀တြင္ အေျပာင္းအလဲအျဖစ္ အရြယ္အစား ၾကီးမားေသာ ပေရာ့ဂ်က္ၾကီးမ်ားကို လုပ္ကိုင္ လာခဲ့ရေတာ့သည္။

Seagram Building

PPG Place

ဂၽြန္ဆင္၏ အေစာပိုင္းလက္ရာမ်ားတြင္ မီးစ္၏ လႊမ္းမိူးမူမ်ားရွိခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ အင္တာေနရွင္နယ္ စတိုင္လ္ ကို ၿငီးေငြ႕လာဟန္ရွိသည္၊ crystalline structure မ်ား၊ အေရာင္ျပန္သည့္မွန္ခ်ပ္မ်ားကို အသံုးျပဳကာ ဒီဇိုင္းျပဳလုပ္လာသည္။ ပစ္(ခ္)ဘတ္ၿမိဳ႕ရွိ PPG Place ႏွင့္ ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္ Garden Grave ရွိ Crystal Cathedral တို႕မွာထင္ရွားသည့္ လက္ရာမ်ားျဖစ္သည္။

Crystal Cathedral

(၁၉၆၇) ခုႏွစ္မွစ၍ ဂၽြန္ဘားဂီး ႏွင့္အတူတဲြကာ IDS Tower အပါအ၀င္ Office Tower အမ်ားအျပားကို ဒီဇိုင္း ထုတ္ ခဲ့သည္။

AT & T Building

 

(၁၉၈၄) ခုႏွစ္တြင္ ဂၽြန္ဆင္ႏွင့္ဘားဂီးတို႕သည္ AT & T Building ကို ဒီဇိုင္းထုတ္ခြင့္ရခဲ့သည္၊ အေဆာက္အအံုတြင္ အသံုးျပဳထားသည့္ Stone Cladding မ်ားႏွင့္ အေဆာက္အအံု၏ ထိပ္ပိုင္းပံုသ႑ာန္ (Broken-pediment top) တို႕ေၾကာင့္ ေဆာက္လုပ္ၿပီးၿပီးခ်င္းမွာပင္ ေ၀ဖန္အျငင္းပြားစရာျဖစ္ခဲ့သည္။ အသံုးျပဳသည့္ ပစၥည္းမ်ားသည္ အေဆာက္အအံု၏ အသံုးျပဳပံု၊ စတြက္ခ်ာ ဖြဲ႕စည္းပံုတို႕ႏွင့္ မလိုက္ဖက္ပဲ အလွအပအတြက္ သက္သက္သာျဖစ္သည္ဟု ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကသည္၊ ေ၀ဖန္သူတစ္ခ်ိဳ႕ကမူ ထိုအေဆာက္အအ့ုကို ပထမဦးဆံုး ပို႕စ္ေမာ္ဒန္နစ္ဆင္ အေဆာက္အအံုအျဖင့္ ရူျမင္ၾကသည္။ ထုိေခတ္၏ ဗိသုကာအေတြးအေခၚကို ေျပာင္းလဲေစခဲ့ေသာ အေဆာက္အအံုလည္းျဖစ္သည္။ 

ဂၽြန္ဆင္သည္ (၁၉၇၈) တြင္ ေအအိုင္ေအ၏ ေရႊတံဆိပ္ကို ခ်ီးျမွင့္ျခင္းခံခဲ့ရၿပီး (၁၉၇၉) ခုႏွစ္တြင္ ပရစ္စကာဆုကို ပထမဦးဆံုးရရွိခဲ့သူလည္းျဖစ္သည္။ 

ဖီးလစ္ဂၽြန္ဆင္သည္ (၂၀၀၅) ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလတြင္ သူ၏ေက်ာ္ၾကားေသာ မွန္အိမ္၌ပင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္၊ ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ သူ၏အသက္သည္ (၉၈) ႏွစ္ရွိခဲ့ၿပီျဖစ္ပါသည္။ 

ေရးသားသူ။ ။ ဗိသုကာ သံုး